نقد نظریه برنامه درسی بازسازی اجتماعی

هدف این مقاله نقد نظریه برنامه درسی بازسازی اجتماعی است. در این نظریه کلیت برنامه درسی در خدمت تغییرات بنیادین جامعه بوده و معلم و دانش‌آموز به‌عنوان کنشگران اصلی برنامه درسی، نقش اساسی در ایجاد اصلاحات اجتماعی جامعه ایفا می‌کنند. روش مورداستفاده در این پژوهش، توصیفی – تحلیلی است و برای دستیابی به داده‌های معتبر از روش «بررسی مستندات» بهره گرفته‌شده است. درمجموع چهار سؤال اصلی برای پژوهش حاضر طراحی و بر اساس آن‌ها فرایند پژوهش شکل‌گرفته است. فرایند کار نیز بدین‌صورت بوده است که نخست منشأ و علت پیدایش نظریه بازسازی اجتماعی تبیین، سپس گزاره‌های اصلی آن استخراج و در ادامه ضمن معرفی پیشگامان این نظریه، دلالت‌های آن برای برنامه درسی تبیین گردید. بررسی اسناد بالادستی کشور از یک سو و ارائه نقد و نظر اندیشمندان غربی و بررسی محاسن و معایب این دیدگاه از منظر ایشان بخش بعدی مقاله را تشکیل داده است. در پایان سعی شده است با ارائه بحث نسبتاً جامعی، امکان طراحی برنامه درسی با این رویکرد در نظام آموزش رسمی ایران مورد مداقه بیشتری قرار گیرد. یافته‌های پژوهش نشان داد عملیاتی کردن آن دسته از گزاره‌های اصلاح‌گرایانه دیدگاه بازسازی اجتماعی که منطبق با اسناد بالادستی کشور نیز هست، می‌تواند جنبش نوینی در طراحی برنامه درسی ایران به وجود آورد. اما باید از طرح نظریات افراط گونه این نظریه به‌ویژه در خصوص تمرکززدایی، محوریت مدرسه و القاء اغراق گونه نقش معلم و دانش‌آموز در ایجاد تغییرات بنیادین در جامعه پرهیز نمود.